Η ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟ 1865-1953

ΑΝΤΙ ΠΡΟΛΟΓΟΥ

Επί  τη ευκαιρία του εορτασμού της 50ετίας, αφ’ ης ανέλαβε την ποιμαντορίαν της Ελληνικής Ευαγγελικής Εκκλησίας Θεσσαλονίκης ο Αιδ. Αριστείδης Μιχιτσόπουλος, εξεδόθη η παρούσα βραχεία ιστορική μελέτη, εν τη οποία εκτίθενται εν γενικαί γραμμαί η δράσις της εκκλησίας ταύτης από της ιδρύσεώς της μέχρι σήμερον, δια να χρησιμεύσει ως εν, ασθενές έστω, μνημείον δια τας επερχομένας γενεάς των Ελλήνων Ευαγγελικών.  

Εκφράζομεν τας θερμάς ημών ευχαριστίας εις τον κ. Ιωάννην Αγαπίδην, όστις εργασθείς φιλοτίμως, επέτυχεν εντός βραχυτάτου χρονικού διαστήματος να συλλέξη τας επί του προκειμένου θέματος ιστορικάς πληροφορίας και να εκπονήση την ανά χείρας μελέτην.

Θεσσαλονίκη Νοέμβριος 1953  

 

ΤΟ ΠΡΕΣΒΥΤΕΡΙΟΝ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Το απόσπασμα αυτό αποτελεί μεταγλώττιση του βιβλίου «ΣΥΝΤΟΜΟΣ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΕΥΑΓΓΕΛΙΚΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ» το οποίο συνέγραψε και εξέδωσε το 1953 ο δικηγόρος Ιωάννης Αγαπίδης.

ΙΩΑΝΝΗ ΑΓΑΠΙΔΗ, ΔΙΚΗΓΟΡΟΥ

 

1. Οι πρώτοι Έλληνες Ευαγγελικοί στη Θεσσαλονίκη

1860

● Από το έτος 1860 περίπου άρχισε να εκδηλώνεται η κίνηση για τη δημιουργία της πρώτης ομάδας των Ελλήνων Ευαγγελικών στη Θεσσαλονίκη.  

 ● Οι ομοεθνείς μας που πρωτοστάτησαν στην  κίνηση αυτή, αν και ήταν άνθρωποι απλοϊκοί, δε δίστασαν να εκδηλώσουν τις νέες θρησκευτικές τους πεποιθήσεις και να διακηρύξουν με θάρρος και θέληση και την επιθυμία τους να ζουν σύμφωνα με αυτές. 

● Οι ελάχιστοι τότε Ευαγγελικοί ήταν ανοργάνωτοι και δεν είχαν ιεροκήρυκα. Συναθροίζονταν για τη μελέτη της Αγίας Γραφής σ’ ένα σπίτι στη σημερινή Εγνατία οδό κοντά στο παλαιό τείχος που κατέβαινε από το Επταπύργιο στο Λευκό Πύργο.

 

2. Ίδρυση και οργάνωση της Ευαγγελικής Εκκλησίας

● Η μικρή ομάδα των Ευαγγελικών ενισχυόταν με την προσχώρηση σ’ αυτή νέων ζηλωτών της Ευαγγελικής αλήθειας, πράγμα που καθιστούσε επιτακτική την ανάγκη απόκτησης ευκτήριου οίκου για τη λατρεία των Ευαγγελικών.  

1865

● Έτσι το έτος 1865 χτίσθηκε ο ευκτήριος οίκος της οδού Κωνσταντίνου Παλαιολόγου 6 και συγχρόνως οργανώθηκε η Ελληνική Ευαγγελική Εκκλησία κατά το Πρεσβυτερικό σύστημα.

 ● Από αυτούς που πρωτοστάτησαν στη διοργάνωση της Ευαγγελικής Εκκλησίας ήταν και ο Σταύρος Μιχαηλίδης, ο οποίος βοηθούσε πολύ τότε την Εκκλησία με τα κηρύγματά του και γενικά με την παρακολούθηση του Έργου της, προσέφερε πολύτιμες υπηρεσίες και κήρυττε για πολλά χρόνια λόγω έλλειψης τακτικού ιεροκύρηκα.

1892

● Το 1892, όμως, ο Μιχαηλίδης έφυγε από τη Θεσσαλονίκη και πήγε στην Κωνσταντινούπολη, για να διαδεχθεί στον άμβωνα της εκεί Εκκλησίας τον Ποιμένα της Γεώργιο Καζάκο που είχε πεθάνει.   

1897

● Καθώς όμως περνούσε ο χρόνος, άρχισε να γίνεται αισθητή η έλλειψη τακτικού ιεροκήρυκα και για το λόγο αυτό η Εκκλησία προσκάλεσε ως ιεροκήρυκα τον φοιτητή τότε Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Χρήστο Τόκα. Αυτός δέχθηκε την πρόσκληση, με τον όρο να ολοκληρώσει πρώτα τις σπουδές του. Συναισθανόμενος όμως την επιτακτική ανάγκη του Έργου υποχώρησε τελικά και διακόπτοντας στο τελευταίο έτος της φοίτησής του, ήρθε στη Θεσσαλονίκη το έτος 1897 και ανέλαβε αμέσως καθήκοντα ιεροκήρυκα στην Εκκλησία.

1901

● Το έργο του Χρήστου Τόκα υπήρξε πολύ καρποφόρο κατά τα τέσσερα χρόνια διακονίας του στην Εκκλησία. Υπηρέτησε με πραγματικό ζήλο και αυταπάρνηση την Εκκλησία. Το 1901 ο Χρήστος Τόκας προσκλήθηκε από το Μιχαήλ Καλαποθάκη κι έφυγε για την Αθήνα, όπου ανέλαβε καθήκοντα ιεροκήρυκα στην εκεί Ευαγγελική Εκκλησία και διαδέχθηκε τον Ποιμένα Αθανάσιο Λογγινίδη που είχε αποβιώσει.

● Στην Ευαγγελική Εκκλησία Θεσσαλονίκης στάλθηκε τότε ως ιεροκήρυκας ο Θόδωρος Θωμαΐδης που εργάσθηκε μέχρι το θάνατό του, δηλαδή μεχρι το έτος 1903.

 

3. Η ανάληψη των καθηκόντων του Ποιμένα της Εκκλησίας από τον Αιδ. Αριστείδη Μιχιτσόπουλο - Η δράση και το έργο του

1903

● Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του στη Θεολογική Σχολή Μερζιφούντος της Μικράς Ασίας, ήρθε στη Θεσσαλονίκη ο Αιδ. Αριστείδης Μιχιτσόπουλος και ανέλαβε αμέσως τα καθήκοντά του ως Ποιμένας της Ευαγγελικής Εκκλησίας τον Απρίλιο του 1903.

● Ελάχιστος ήταν ακόμη ο αριθμός των μελών της Εκκλησίας και οι συγκεντρώσεις τόσο κατά τη λατρεία της Κυριακής όσο και κατά τη συμπροσευχή της Πέμπτης, ήταν φτωχές από άποψη ακροατών. 

 ● Ο χώρος τον οποίο είχε τότε η Εκκλησία ήταν περίπου το ένα τρίτο του σημερινού (δηλαδή του 1953). 

● Κάτω από τέτοιες συνθήκες, θα ήταν φυσικό ένας νεαρός εργάτης του Ευαγγελίου, ηλικίας μόλις 29 ετών, να αισθανθεί κάποια απογοήτευση στα πρώτα ασθενή βήματα της σταδιοδρομίας του. Αυτό όμως δεν έγινε με τον Αιδ. Αριστείδη Μιχιτσόπουλο, ο οποίος αν και είχε να αντιμετωπίσει τόσες δυσκολίες ως εργάτης του Ευαγγελίου, αφιερώθηκε με θερμό ζήλο στο έργο της διακονίας του, και διέθεσε όλη την ορμή της νεότητός του για το σκοπό αυτό, χωρίς να υπολογίσει κόπους και θυσίες. 

● Η Εκκλησία εξακολουθούσε το Έργο της ενισχυόμενη κάθε μέρα πνευματικά. Στις συναθροίσεις της Κυριακής έρχονταν αρκετοί συμπολίτες μας για ν’ ακούν το κήρυγμα του Ευαγγελίου. Επιπρόσθετα, η στάση των ομοεθνών Ορθοδόξων απέναντι στους Ευαγγελικούς άρχισε βαθμιαία να γίνεται πιο μετριοπαθής και άρχισε να επικρατεί πνεύμα κατανόησης σε ζητήματα θρησκευτικής συνείδησης. 

1917

● Κατά τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο Άγγλοι και Γάλλοι Ευαγγελικοί στρατιωτικοί χρησιμοποιούσαν την αίθουσα της Εκκλησίας, όπου κάθε Κυριακή πρωί και βράδυ είχαν τη λατρεία τους. 

1919

● Κατά την αποχώρηση των ξένων στρατευμάτων το 1919, οι Άγγλοι δώρισαν στην Εκκλησία τον άμβωνα και την τράπεζα Κοινωνίας, με την εξής αφιέρωση γράμμενη σε ορειχάλκινη πλάκα:

 Ωδε ο άμβων και η τράπεζα Κοινωνίας εδωρήθησαν τη Ελληνική Ευαγγελική Εκκλησία Θεσσαλονίκης παρά των αξιωματικών του Βρεττανικού Ναυτικού και Στρατού των ακροασθέντων το θείον κήρυγμα κατά τον μέγαν Ευρωπαϊκόν πόλεμον 1915-1919. “Άρα, λοιπόν, δεν είσθε πλέον ξένοι και πάροικοι, αλλά συμπολίται των αγίων και οικείοι του Θεού.” Εφεσ. 2:19. 

Κατεσκευάσθη παρά του 33ου λόχου του Βρεττανικού μηχανικού βάσεως.

● Από την άλλη μεριά οι Γάλλοι προσέφεραν μία μαρμάρινη πλάκα εντοιχισμένη στη δεξιά πλευρά της αίθουσας της Εκκλησίας, Κωνσταντίνου Παλαιολόγου 6 με την εξής αφιέρωση:  

Τη Εκκλησία Θεσσαλονικέων εν Θεώ Πατρί   και Κυρίω Ιησού Χριστώ χάρις ημίν και ειρήνη.   

Οι εν τω Γαλλικώ στρατώ υπηρετούντες αδελφοί  εις ένδειξιν ευγνωμοσύνης 1915-1919.

● Για μισό ακριβώς αιώνα εποίμαινε την Ελληνική Ευαγγελική Εκκλησία Θεσσαλονίκης ο Αιδ. Αριστείδης Μιχιτσόπουλος. Σ’ όλο το μεγάλο αυτό χρονικό διάστημα κράτησε ψηλά το λάβαρο της Ευαγγελικής αλήθειας. Εργάσθηκε ως ένας ταπεινός εργάτης του Ευαγγελίου, μακριά από κάθε εγωιστικό ή συμφεροντολογικό αίσθημα. Τον διέκρινε πάντοτε η αγωνιστική διάθεση. Δεν έχανε το θάρρος του  και στις πιο δύσκολες περιστάσεις που αντιμετώπιζε στην εκτέλεση των καθηκόντων του, ως εργάτης του Ευαγγελίου. Δεν υπέκυπτε στον πειρασμό της ηττοπάθειας. Στάθηκε θαρραλέος μαχητής της Ευαγγελικής αλήθειας.

● Προσέφερε πολύτιμες υπηρεσίες στο γενικό έργο της Ευαγγελικής Εκκλησίας της Ελλάδος, ως ένα από τα ηγετικά στελέχη της. Διετέλεσε πολλές φορές πρόεδρος της Εκτελεστικής Επιτροπής της Ελληνικής Ευαγγελικής Εκκλησίας και την αντιπροσώπευσε επανειλημμένα σε συνέδρια του εξωτερικού.

1915

● Ο Αιδ. Αριστείδης Μιχιτσόπουλος ανέπτυξε πλούσια δράση και στο φιλανθρωπικό και στον κοινωνικό τομέα. Το 1915 πέτυχε, με την πολύτιμη συνεργασία της συζύγου του Μαργαρίτας, την ίδρυση στην πόλη μας Ασύλου για την περίθαλψη ορφανών παιδιών. Στο Άσυλο αυτό, το οποίο στεγάστηκε σε καινούργιο κτίριο που κτίσθηκε ειδικά για το σκοπό αυτό, είχαν γίνει δεκτά 150 περίπου ορφανά παιδιά, τα οποία έμεναν εκεί όλη την ημέρα και νωρίς το βράδυ παραλαμβάνονταν από τους γονείς τους ή τους κηδεμόνες τους.

1916

● Το 1916 ανέλαβε καθήκοντα Γενικού Γραμματέα στον Ερυθρό Σταυρό της πόλης μας, που λειτουργούσε τότε ως παράρτημα του Ερυθρού Σταυρού των Αθηνών και εργάσθηκε με μεγάλο ζήλο στην οργάνωσή του, προσφέροντας τις υπηρησίες του μέχρι το 1917. 

1917

● Το 1917 με τη διάλυση των ορφανοτροφείων της Μικράς Ασίας από τις Τουρκικές Αρχές, πολλά ορφανά Ελληνόπουλα μεταφέρθηκαν στην Ελλάδα, με αποτέλεσμα να δημιουργηθεί τότε το πρόβλημα της περίθαλψής τους.

● Ο Αιδ. Αριστέιδης Μιχιτσόπουλος σε συνεργασία με φιλανθρωπικές οργανώσεις του εξωτερικού, ανέλαβε τη φροντίδα ίδρυσης Ορφανοτροφείου για την περίθαλψη των ορφανών αυτών παιδιών.

● Για το σκοπό αυτό, ζήτησε τη συνδρομή του τότε Γενικού Διοικητή Μακεδονίας, με διαταγή του οποίου επιτάχθηκε η Μονή Σφήνιτσας, που βρίσκεται στην περιφέρεια Αλεξάνδρειας-Βέροιας, όπου εγκαταστάθηκε το ορφανοτροφείο. Στο Ορφανοτροφείο αυτό, ο αριθμός των παιδιών είχε φτάσει στα 200. Λειτούργησε μάλιστα από το 1917 έως το 1924. 

1922

● Το 1922 ανέλαβε καθήκοντα Γενικού Γραμματέα στην υπηρεσία διανομής ιματισμού στους ομοεθνείς πρόσφυγες του Καυκάσου, που οργανώθηκε από τον Αμερικανικό Ερυθρό Σταυρό σε συνεργασία με τον Ελληνικό Ερυθρό Σταυρό Θεσσαλονίκης. 

● Το κέντρο της υπηρεσίας είχε εγκατασταθεί στο Συνοικισμό Καλαμαριάς. 

● Ταυτόχρονα του ανατέθηκε η διεύθυνση του Ορφανοτροφείου για ορφανά κορίτσια προσφύγων στον ίδιο Συνοικισμό. 

● Το 1922 εργάσθηκε δραστήρια και πέτυχε, σε συνεργασία με τον Χαράλαμπο Σιδηρόπουλο, γιατρό και προεστώτα Πρεσβύτερο της Ελληνικής Ευαγγελικής Εκκλησίας Κατερίνης, την παραχώρηση έκτασης από τον εποικισμό για την ίδρυση του Συνοικισμού των προσφύγων Ευαγγελικών από τη Μικρά Ασία και τον Πόντο στην Κατερίνη και για τη γεωργική τους αποκατάσταση. 

● Η δράση του ανθρώπου στον κόσμο αυτό κρίνεται και βαθμολογείται συνήθως από το μέγεθος των αποτελεσμάτων της. Όμως μια προσπάθεια ποτέ δε δίνει ολοκληρωμένα τα αποτελέσματά της μέσα σε ορισμένο χρόνο. Οι καρποί των πνευματικών επιδιώξεων ωριμάζουν δύσκολα μέσα στο χρόνο της ιστορίας αλλά και δεν ωριμάζουν όλοι ταυτόχρονα. 

● Για το λόγο αυτό, εκείνο που έχει σημασία για έναν αγωνιστή της αλήθειας, δεν είναι πότε θα έλθουν στο φως οι καρποί των κόπων του, αλλά το εάν και κατά πόσον έκανε το καθήκον του και εάν έχει κλιμακώσει την αποστολή του στα μέτρα των ικανοτήτων με τις οποίες τον έχει προικίσει ο Θεός.

 

4. Η περίοδος από το έτος 1922-1953

1922

● Με τον ερχομό στην πόλη μας των προσφυγικών Ευαγγελικών οικογενειών από τη Θράκη, τη Μικρά Ασία και τον Πόντο το 1922, λόγω της ανταλλαγής των Ελληνοτουρκικών πληθυσμών, ενισχύθηκε σημαντικά η Εκκλησία και έτσι δόθηκε από κάθε άποψη ώθηση στην πρόοδο του έργου της. Οι κυριακάτικες και οι μεσοεβδομαδιαίες συναθροίσεις συμπροσευχής, γίνονταν όλο και πολυπληθέστερες. 

● Στις συναθροίσεις της Εκκλησίας άρχισαν να έρχονται και ξένοι ακροατές για να ακούν το κήρυγμα του Ευαγγελίου. 

1926

● Η αύξηση του αριθμού των μελών και των ακροατών της Εκκλησίας δημιούργησε την ανάγκη διεύρυνσης της αίθουσας των συναθροίσεων.  Έτσι το έτος 1926 έγινε η διεύρυνση της αίθουσας της Εκκλησίας και εξασφαλίσθηκε διπλάσιος περίπου χώρος από τον προηγούμενο.

1948

● Το έτος 1948 με νέα επέκταση της αίθουσας τριπλασιάσθηκε ο χώρος.

 

5. Ο απολογισμός 88 ετών δράσης (1865 - 1953) της Ελληνικής Ευαγγελικής Εκκλησίας Θεσσαλονίκης

● Η Ελληνική Ευαγγελική Εκκλησία Θεσσαλονίκης συμπλήρωσε 88 έτη δράσης της. Και ήδη συνεχίζει την υψηλή αποστολή της διάδοσης του αγνού και ανόθευτου κηρύγματος του Ευαγγελίου, εμπνεόμενη από την πίστη ότι ο Κύριος του Αμπελώνα ενισχύει και κατευθύνει την προσπάθεια για τη δόξα της Βασιλείας Του στη γη.

● Για 88 χρόνια δεν έπαυσε να ακούγεται από τον άμβωνά της η φωνή της αλήθειας, δηλαδή το κήρυγμα του Ευαγγελίου. 

● Σ’ όλα αυτά τα χρόνια ο άμβωνάς της φιλοξένησε εργάτες του Ευαγγελίου από κάθε γωνιά της γης, όπως Έλληνες, Αμερικανούς, Άγγλους, Γάλλους, Ελβετούς, Γερμανούς, Καναδούς, Ιάπωνες, Κινέζους και Ινδούς, οι οποίοι κήρυξαν το Λόγο του Θεού. 

● Ύστερα από 88 χρόνια απολογισμού της δράσης και του έργου της, η Εκκλησία αυτή μπορεί να επαναλάβει εκείνο το οποίο διεκύρηξε πριν από πολλούς αιώνες ο προφήτης Σαμουήλ σε μια ιστορική ώρα του έθνους του: “Μέχρι τώρα ο Θεός μας βοήθησε’’. 

● Με βαθιά πεποίθηση και εμπιστοσύνη στο Θεό ότι Αυτός θα αποβεί ετοιμότατη βοήθεια και στο μέλλον, η μικρή αυτή Εκκλησία θα συνεχίσει με τον ίδιο ζήλο την αποστολή της για τη δόξα του ονόματος Εκείνου, ο οποίος είναι η κεφαλή της Εκκλησίας.